Rối loạn giấc ngủ: nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Rối loạn giấc ngủ là gì?

Rối loạn giấc ngủ là một thuật ngữ dùng để chỉ các tình trạng bất thường khiến thay đổi giấc ngủ của bạn. Rối loạn giấc ngủ không những gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần mà làm cả chất lượng cuộc sống của người bệnh cũng bị ảnh hưởng.

Lưu ý: Nếu bạn bị mất ngủ, ngủ không sâu giấc, khó đi và giấc ngủ, ngủ ít…. nhưng nếu tình trạng này không kéo dài và đến từ nguyên nhân bên ngoài là phòng ngủ quá ồn, ánh sáng quá mạng, hoặc do việc bạn có sử dụng chất kích thích thì đây không được gọi là rối loạn giấc ngủ.

Rối loạn giấc ngủ gây ảnh hưởng rất lớn đến người bệnh về cả thể chất, tinh thần và cuộc sống

Phân loại rối loạn giấc ngủ

Hiện nay các bác sĩ phân loại rối loạn giấc ngủ thành 2 nhóm:

• Nhóm 1: Bao gồm những rối loạn giấc ngủ liên quan đến chất lượng, số lượng và thời điểm khác nhau của giấc ngủ.
• Nhóm 2: Bao gồm những hiện tượng bất thường xảy ra trong giấc ngủ.

Các loại rối loạn giấc ngủ thường gặp

Các chuyên gia dựa vào nguyên nhân, biểu hiện cũng như khả năng tác động đến tâm sinh lý của người bệnh cùng nhiều tiêu chí khác để có thể chia thành các loại rối loạn giấc ngủ thường gặp như:

Mất ngủ

Mất ngủ là loại rối loạn giấc ngủ thường gặp nhất chiếm 10 đến 15% dân số: đó là tình trạng người bệnh khó đi vào giấc ngủ, dễ bị tỉnh giấc, ngủ không đủ thời gian, ngủ không sâu giấc, ngủ dậy vẫn thấy sức khỏe và tinh thần được hồi phục luôn cảm thấy uể oải, mệt mỏi, còn buồn ngủ. Tỉ lệ mất ngủ sẽ thường gặp ở nữ nhiều hơn nam, tỷ lệ tăng dần theo độ tuổi.

Mất ngủ cũng được phân thành: Mất ngủ tạm thời ( chiếm 30% đến 40% dân số là tình trạng chỉ xuất hiện mất ngủ trong thời gian ngắn ở những người bình thường) và mất ngủ thứ phát (do tâm thần hay bệnh thực thể gây ra)

Ngưng thở khi ngủ

Đây là sự thay đổi bất thường của nhịp thở trong khi ngủ. Thường người bệnh sẽ bị ngưng thở hoặc thở gián đoạn trong khoảng 10 đến 30 giây và lặp đi lặp lại nhiều lần trong khi ngủ. Trước khi ngưng thở, bệnh nhân thường ngáy lớn lên, lặp đi lặp lại nhiều lần mà bệnh nhân không biết được. Sáng dậy bệnh nhân sẽ có biểu hiện mệt mỏi, buồn ngủ, mất tập trung…

Hội chứng chân không yên RLS

Đây là một rối loạn chuyển động khi ngủ gây cho người bệnh cảm giác bồn chồn, khó chịu, thôi thúc người bệnh đứng lên di chuyển trong khi người bệnh đang cố gắng để có thể chìm vào giấc ngủ.

Chứng ngủ rũ

Đây chính là tình trạng ban ngày người bệnh vẫn cảm giác buồn ngủ, mệt mỏi và thường ngủ thiếp đi lúc nào không biết mà không thể cưỡng lại được.

Bệnh mất ngủ giả (Parasomnias)

Đây cũng là một hành vi bất thường trong khi ngủ ba gồm các dấu hiệu như bị ác mộng, nghiến răng khi ngủ, có thể là nói mơ, đái dầm hoặc bị mộng du…

Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ

Dị ứng và các vấn đề về hô hấp

Dị ứng, cảm lạnh và nhiễm trùng đường hô hấp trên có thể khiến bạn khó thở vào ban đêm. Việc không thể hít thở bình thường bằng mũi cũng là nguyên nhân gây khó ngủ.

Tiểu đêm

Tiểu đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bạn và khiến bạn thức giấc vào ban đêm. Sự mất cân bằng nội tiết tố và các bệnh về đường tiết niệu có thể góp phần làm tình trạng này nghiêm trọng hơn.

Đau mãn tính

Các cơn đau mãn tính có thể khiến bạn khó đi vào giấc ngủ. Nó thậm chí còn khiến bạn tỉnh giấc giữa chừng vì quá đau và khó chịu. Một số nguyên nhân phổ biến nhất của cơn đau mãn tính bao gồm: viêm khớp, hội chứng mệt mỏi mãn tính, đau cơ xơ hóa, bệnh viêm ruột (IBD), nhức đầu dai dẳng, đau lưng dưới mãn tính

Trong một số trường hợp, cơn đau mãn tính thậm chí có thể trầm trọng hơn do rối loạn giấc ngủ. Nhiều nghiên cứu cho thấy các vấn đề về giấc ngủ có thể làm chứng đau cơ xơ hóa phát triển phức tạp và khó kiểm soát hơn.

Những triệu chứng thường gặp khi bị rối loạn giấc ngủ

Triệu chứng của bệnh rối loạn giấc ngủ sẽ còn phụ thuộc vào nguyên nhân cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên có thể kể đến một số dấu hiệu điển hình dễ nhận biết như:

• Khó có thể đi vào giấc ngủ
• Thường xuyên bị tỉnh giấc vào ban đêm
• Ban ngày cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ, thiếu tập trung, hay cáu gắt, giảm năng suất làm việc
• Thay đổi bất thường thói quen hoặc lịch trình ngủ – thức.
• Tăng cân
• Có hành vi bất thường khi ngủ.
• Trầm cảm.

Khi xuất hiện một trong số những triệu chứng trên thì có thể bạn đã mắc phải bệnh rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên đây cũng có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác, vì thế để biết được chính xác bạn hãy đến cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám và chẩn đoán.

Những ai thường mắc bệnh rối loạn giấc ngủ?

Rối loạn giấc ngủ gặp ở mọi đối tượng, mọi giới tính nhưng ở nữ sẽ nhiều hơn ở nam. Những người có công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ (các nhà quản lý, kinh doanh, lái xe, công nhân kỹ thuật, người làm việc với máy tính liên tục trong thời gian dài) thường xuyên bị căng thẳng sẽ dễ mắc bệnh này hơn

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn giấc ngủ?

• Di truyền: Những rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, chứng mất ngủ, mất ngủ giả có yếu tố di truyền. Vì vậy, nếu trong gia đình có người thân mắc một trong những bệnh trên thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Lịch trình ngủ không đều: Những người thường xuyên làm việc theo ca kíp hoặc có hành trình di chuyển qua nhiều múi giờ cũng có thể mắc các bệnh liên quan đến giấc ngủ.
• Lối sống: Người thường xuyên tiêu thụ các chất kích thích như uống quá nhiều cà phê, hút quá nhiều thuốc hoặc người ít tập thể dục cũng dễ bị rối loạn giấc ngủ.
• Tuổi: Rối loạn giấc ngủ có xu hướng tăng lên khi số tuổi của chúng ta tăng lên.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đi đến gặp bác sĩ để được thăm khám, phát hiện và chữa trị kịp thời khi:

• Các triệu chứng rối loạn giấc ngủ kéo dài và ngày càng trở nên nghiêm trọng
• Thường xuyên thiếu ngủ, thèm ngủ, buồn ngủ không thể kiểm soát được ngay cả khi bạn đang nói chuyện, đang ăn hoặc đi bộ
• Người khác nói rằng bạn hay thở hổn hển, nghẹt thở hoặc ngừng thở trong khi ngủ.

Lựa chọn phương pháp điều trị rối loạn giấc ngủ hiệu quả

Phương pháp điều trị rối loạn giấc ngủ phụ thuộc vào triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Thường các bác sĩ sẽ cho thay đổi bằng việc vệ sinh giấc ngủ, thư giãn tâm lý… nếu tình trạng không được cải thiện mới cần can thiệp và sử dụng thuốc.

• Điều trị rối loạn giấc ngủ bằng thư giãn tâm lý: Nghĩa là sẽ thay đổi bằng việc giải tỏa các căng thẳng trước khi đi ngủ, thư giãn tinh thần không nên nghĩ quá nhiều về công việc, học tập hoặc những việc trong cuộc sống chưa giải quyết được. Tạo thói quen đi ngủ đúng giờ đều đặn (ngủ trước 11 giờ đêm và dậy sau 5 giờ sáng, ngủ đủ 7 đến 8 giờ 1 ngày)

Thư giãn tâm lý giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của bạn

• Vệ sinh giấc ngủ là việc bạn có thói quen đi ngủ đúng giờ mặc dù chưa có cảm giác buồn ngủ, không nên ngủ quá nhiều vào ban ngày, tập thể dục hàng ngày vào buổi sáng, nên hạn chế sử dụng chất kích thích vào buổi tối, cũng không nên ăn quá no vào buổi tối. Ngoài ra cần có phòng ngủ thoáng mát, nhiệt độ thích hợp, 
• Điều trị bằng thuốc: đây là phương pháp cần sự can thiệp và chỉ định của bác sĩ mới được sử dụng.

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tinh thần và thể chất, nên chủ động điều trị sớm để tránh bệnh tiến triển thành mạn tính. Nếu các biện pháp tự chăm sóc và cải thiện tại nhà không hiệu quả, bệnh nhân nên sớm đi thăm khám để được điều trị tốt hơn.

S.T